نقد اجتماعی در آثار سعدی

نقد اجتماعی در آثار سعدی چکیده سعدی شیرازی را استاد سخن می‌دانیم اما او یک منتقد اجتماعی نیز هست.سعدی نتوانسته دربارۀ زندگی فردی و رفتارهای اجتماعی دوران خویش سکوت‌کند. از این رو در آثار خود و به گونة مشخص در گلستان و بوستان و قصاید و مواعظ افراد گوناگون اجتماع و برخی گروههای اجتماعی و بالاتر از همه فرمانروایان عصر خویش را به شیوه‌های مختلف نقد و نصیحت‌کرده است. با توجه به جایگاه بلند سعدی در ادب فارسی و برتری او بر بسیاری از شاعران و صاحبان اندیشه و جذابیت سخنان حکیمانه و زبان شیرین و مؤثر او و نیز اینکه نقد‌های اجتماعی او تابه‌حال بجز در مواردی خاص و برجسته، استخراج نشده‌اند، این مقاله به اختصار و فشرده مهمترین نقدهای او را بررسی می‌کند. نقد در آثار سعدی به سه عنوان حکومتی، رفتارهای عقیدتی اجتماعی و اخلاقی اجتماعی تقسیم می‌شود که حکومت و عوامل آن و گروه‌های خاص و تأثیرگذار اجتماعی و افراد مختلف جامعه را دربرمی‌گیرد. این نقد‌ها با گستره و عمومیت خود نمایانگر ذهن جامعه‌گرایِ سعدی است. دیدگاه سعدی به جامعه و زندگی دیدگاهی کل‌نگر است. او تمام جامعه را به صورت انسانی واحد می‌بیند که چو عضوی به درد آورد روزگار، دگر عضو‌ها را نماند قرار. پس در نظر او جامعۀ سالم و عادل، بستر پرورش و سازندة انسان کامل است و تمام عوامل مؤثر در این بسترِ پرورش را در سازندگیِ اجتماعیِ بشر دخیل و بهترین انسان را پایبندترینِ آن‌ها به مسائل شهروندی و اجتماعی ‌می‌داند. واژگان کلیدی:نقد، نقد اجتماعی، سعدی، جامعه.